Anoreksiya Nervoza:
Anoreksiya nervoza, sadece "yemek yememe hastalığı" olarak adlandırılmak için çok karmaşık ve yıkıcı bir ruhsal bozukluktur. Bu hastalık, aşırı kilo alma korkusu, çarpık beden algısı ve aşırı zayıflama ile karakterize edilir. Anoreksiya hastaları, genellikle normal kilolarının çok altında olmalarına rağmen şişman olduklarını ve kontrol dışı olduklarını hissederler. Bu durum, yeme davranışlarında ve genel ruhsal ve fiziksel sağlıklarında önemli bozulmalara yol açar.
Anoreksiya Nervoza Belirtileri:
Anoreksiya nervozanın birçok belirtisi vardır, ancak en yaygın olanları şunlardır:
Yeme Davranışları ile İlgili Belirtiler:
Kısıtlayıcı Diyetler:
- Aşırı kısıtlayıcı diyetler: Anoreksiya hastaları, kalori alımını oldukça düşük tutmak için aşırı kısıtlayıcı diyetler uygulayabilirler. Bu diyetler genellikle çok az miktarda yiyecek içerir ve sebzeler, meyveler ve yağsız proteinler gibi besleyici gıdalardan yoksundur.
- Çok az miktarda kalori tüketme: Günlük kalori alımı normalden çok daha düşüktür (genellikle 1500 kalorinin altında).
- Sık sık tartılma ve kiloya takıntı: Anoreksiya hastaları, gün içinde defalarca tartılabilir ve kilolarını sürekli takip edebilirler.
- Yiyecekleri saklamak veya atmak: Hastalar, yedikleri yiyecekleri saklayabilir veya başkalarının görmesine engel olmak için atabilirler.
- Aşırı egzersiz yapma: Anoreksiya hastaları, yaktıkları kalorileri telafi etmek için aşırı egzersiz yapabilirler.
- Tüketilen gıdaları aşırı çiğnemek ve tükürmek: Bu davranış, daha az kalori alımına ve daha uzun süre tokluk hissine yol açabilir.
Duygusal ve Davranışsal Belirtiler:
Kilo Alma Korkusu:
- Aşırı kilo alma korkusu: Anoreksiya hastaları, kilo almaktan ve kontrol dışı olmaktan aşırı derecede korkarlar.
- Kendini şişman veya kontrol dışı hissetme: Gerçekten zayıf olmalarına rağmen şişman olduklarını ve kontrol dışı olduklarını hissederler.
- Vücut algısında bozulma: Gerçek beden boyutlarını algılayamamalarına ve gerçekte zayıf olmalarına rağmen şişman olduklarını düşünmelerine neden olan çarpık bir beden algısına sahip olabilirler.
Duygusal Dalgalanmalar:
- Depresyon: Anoreksiya hastaları, üzgünlük, umutsuzluk ve değersizlik duyguları yaşayabilirler.
- Anksiyete: Sinirlilik, gerginlik ve huzursuzluk gibi anksiyete belirtileri yaşayabilirler.
- Öfke: Kendilerine, ailelerine ve diğer insanlara karşı öfke patlamaları yaşayabilirler.
Sosyal İzolasyon:
- Sosyal izolasyon ve içe kapanma: Anoreksiya hastaları, sosyal ortamlardan kaçınma ve yalnız kalmayı tercih etme eğilimindedirler.
Diğer Belirtiler:
- Konsantrasyon zorluğu: Dikkatlerini vermede ve konsantre olmada zorluk yaşayabilirler.
- Yorgunluk ve halsizlik: Sürekli yorgun ve bitkin hissedebilirler.
- Soğuğa karşı aşırı hassasiyet: Soğuğa karşı normalden daha hassas olabilirler.
- Kuru cilt ve saç: Ciltleri ve saçları kuruyabilir ve kırılgan hale gelebilir.
- Adet düzensizliği veya kesilmesi: Adet düzensizliği veya adet görmeme gibi üreme sisteminde sorunlar yaşayabilirler.
Fiziksel Belirtiler:
Aşırı Zayıflama:
- Aşırı zayıflama: Vücut kitle endeksi (VKİ) 18.5'in altında olan kişilerde görülür.
- Kemik erimesi: Kemiklerin zayıflaması ve kırılgan hale gelmesi.
- Kalp yetmezliği: Kalbin zayıflaması ve işlevini yerine getirememesi.
- Elektrolit dengesizliği: Vücuttaki elektrolitlerin dengesizliği, kas spazmları, kalp ritmi bozuklukları ve diğer sağlık sorunlarına yol açabilir.
- Bağışıklık sisteminin zayıflaması: Hastalıklarla savaşma yeteneğinin azalması.
- Kabızlık: Sık sık bağırsak hareketlerinin olmaması.
- Baş dönmesi ve bayılma: Düşük kan şekeri ve kan basıncı nedeniyle.
Anoreksiya Nervoza Belirtilerini Tanılama:
Anoreksiya nervoza tanısı, bir doktor veya ruh sağlığı uzmanının kapsamlı bir değerlendirmesine dayanarak konulur. Değerlendirme genellikle şunları içerir:
- Tıbbi geçmişin incelenmesi: Hastanın tıbbi geçmişi, aile geçmişi ve mevcut semptomları hakkında bilgi edinmek.
- Fiziksel muayene: Hastanın genel sağlık durumunu ve olası fiziksel komplikasyonları değerlendirmek.
- Ruhsal değerlendirme: Hastanın düşüncelerini, duygularını ve davranışlarını değerlendirmek.
- Laboratuvar testleri: Kan testleri ve diğer testler, elektrolit dengesizliği veya diğer sağlık sorunları gibi olası komplikasyonları kontrol etmek için kullanılabilir.
Anoreksiya Nervoza Belirtilerini Fark Etmek Önemlidir:
Anoreksiya nervoza, zamanında tedavi edilmezse ölümcül olabilen ciddi bir hastalıktır. Bu nedenle, kendinizde veya yakınınızda yukarıda listelenen belirtilerden herhangi birini fark ederseniz, bir doktora veya ruh sağlığı uzmanına başvurmanız çok önemlidir. Erken teşhis ve tedavi, iyileşme şansını önemli ölçüde artırabilir.
Unutmayın:
- Anoreksiya nervoza sadece "yemek yememe hastalığı" değildir.
- Bu hastalık, karmaşık ve yıkıcı bir ruhsal bozukluktur.
- Anoreksiya hastaları, genellikle normal kilolarının çok altında olmalarına rağmen şişman olduklarını ve kontrol dışı olduklarını hissederler.
- Anoreksiya nervoza tedavisi mümkün bir hastalıktır.
- Doğru destekle iyileşebilir ve sağlıklı bir yaşam sürebilirsiniz.
Anoreksiya Nervoza Nedenleri
Anoreksiya nervozanın kesin nedeni bilinmemekle birlikte, biyolojik, psikolojik ve sosyal faktörlerin bir kombinasyonu olduğu düşünülmektedir. Mümkün olan bazı nedenler şunlardır:
- Genetik faktörler: Ailede anoreksiya öyküsü olan kişilerde hastalığa yakalanma riski daha yüksektir.
- Beyin kimyası: Anoreksiya hastalarında dopamin ve serotonin gibi nörotransmiterlerin dengesizliği olduğu düşünülmektedir.
- Psikolojik faktörler: Mükemmeliyetçilik, düşük benlik saygısı ve travmatik deneyimler anoreksiya riskini artırabilir.
- Sosyal faktörler: Medyada ve sosyal medyada aşırı zayıflık idealinin teşvik edilmesi anoreksiya riskini tetikleyebilir.
Anoreksiya Nervoza Tedavisi
Anoreksiya nervoza, tıbbi ve psikolojik desteğe ihtiyaç duyan ciddi bir hastalıktır. Tedavi genellikle aşağıdakileri içerir:
- Psikoterapi: Bilişsel davranışçı terapi (BDT) ve psikodinamik terapi gibi terapiler, anoreksiya hastalarının düşünme ve davranış kalıplarını değiştirmelerine yardımcı olabilir.
- Beslenme danışmanlığı: Bir diyetisyen, hastalara sağlıklı bir beslenme planı oluşturmalarına ve kilo alma korkularını yenmelerine yardımcı olabilir.
- İlaç tedavisi: Depresyon veya anksiyete gibi semptomları yönetmek için antidepresan veya anti-anksiyete ilaçları kullanılabilir.
- Hastane yatışı: Aşırı zayıflama, elektrolit dengesizliği veya diğer ciddi sağlık sorunları yaşayan hastaların hastanede yatırılması gerekebilir.
Anoreksiya Nervoza ile Yaşamak
Anoreksiya nervoza sadece hastayı değil, aileyi ve yakınlarını da etkileyen bir hastalıktır. Aile üyeleri ve arkadaşlar, hastaya destek olmak ve iyileşme sürecine yardımcı olmak için önemli bir rol oynayabilir.
Ayrıca:
- Anoreksiya hastalarının aileleri ve arkadaşları için de destek grupları ve kaynaklar mevcuttur.
- Kendinizi veya bir yakınınızı anoreksiya nervozadan korumak için yapabileceğiniz birçok şey vardır.
- Daha fazla bilgi için yukarıdaki kaynaklara veya bir sağlık uzmanına danışabilirsiniz.
Yardımcı Olabilecek Kaynaklar:
- Uluslararası Yeme Bozuklukları Birliği (NEDA): https://www.nationaleatingdisorders.org/
- Yeme Bozuklukları Ulusal Ağı (NEDA): https://www.nationaleatingdisorders.org/help-support/contact-helpline
- Beat Yeme Bozuklukları: https://www.beateatingdisorders.org.uk/
Unutmayın: Anoreksiya nervoza tedavisi mümkün bir hastalıktır. Doğru destekle iyileşebilir ve sağlıklı bir yaşam sürebilirsiniz.
