Stres Anlarında Neden Daha Fazla Acıkıyoruz?

Stres hissettiğimizde bedenimiz her zaman düşündüğümüz gibi tepki vermez; aslında oldukça biyolojik ve oldukça sistemli bir şekilde çalışır. Bu tepkinin merkezinde kortizol hormonu bulunur. Kortizol, vücudun “hayatta kalma ve dengeyi koruma” hormonudur. Normalde sabah kalktığımızda enerjimizi dengelemek, gün içinde kan şekerini düzenlemek ve metabolizmanın çalışmasını desteklemek gibi çok temel ve faydalı görevleri vardır. Yani çoğu zaman düşündüğümüz gibi “kötü” ya da “zararlı” bir hormon değildir; aksine bedenin doğal düzeninin çok önemli bir parçasıdır.

Stres yaşadığımızda vücudumuz daha fazla kortizol salgılar. Beden, gerçek bir tehlike ya da zihinsel bir yük hissettiğinde beyne “harekete geç” sinyali gönderir. Bu sinyalin ardından böbreküstü bezleri kortizol üretimini artırır. Bu mekanizma binlerce yıl önce vahşi hayvanlardan korunmak, kendimizi savunmak veya hayatta kalmak için tetikte olmamıza yardımcı oluyordu. Modern yaşamda ise bir e-posta, yoğun bir toplantı, yetişmeyen bir iş, duygusal stres ya da zihinsel yorgunluk aynı biyolojik sistemi harekete geçirebiliyor. Yani tehdit değişse de vücudun verdiği tepki aynı kalıyor.

Kortizol seviyeleri yükseldiğinde vücut daha fazla enerjiye ihtiyaç duyduğunu düşünür. Bu yüzden kan şekeri yükselir, kaslara daha hızlı enerji gider ve beyin “yakıt” aramaya başlar. İşte stres anında artan bu yakıt arayışı, kişinin daha fazla yemek istemesine yol açan temel mekanizmadır. Kortizol, beynin özellikle karbonhidratlı ve hızlı enerji veren yiyecekleri istemesine neden olur. Çünkü karbonhidratlar kan şekerini hızlıca yükselterek bedene kısa sürede “hazır enerji” sağlar. Tatlı, çikolata, hamur işi ya da ekmek gibi yiyeceklerin stres anında daha cazip gelmesi kesinlikle tesadüf değildir; tamamen biyolojik bir refleksin sonucudur.

Bu artan iştah çoğu kişi tarafından “irade eksikliği” veya “kendimi kontrol edemiyorum” şeklinde yorumlanır. Oysa kortizolün yükselmesi bir hata değil; bedenin kendini koruma çabasıdır. Vücut o anda enerjiye ihtiyaç duyduğunu sanır ve seni yiyecek arayışına yönlendirir. Bu davranışın arkasında güçsüzlük değil, hayatta kalmayı hedefleyen çok güçlü bir mekanizma vardır. Beden sadece seni korumaya çalışmaktadır.

Kortizolün nasıl çalıştığını anlamak, stresle birlikte gelen açlık hissinin aslında doğal bir süreç olduğunu kabul etmeyi kolaylaştırır. Bu farkındalık hem duygusal yükü hafifletir hem de yeme davranışını daha şefkatli bir yerden görmene yardımcı olur. Bedeninin seni koruma çabasını fark etmek, stres ve açlık arasındaki bağı çözümlemede önemli bir adımdır.

Açlık hissi her zaman midede başlayan bir ihtiyaç olmayabilir. Bazen acıkan şey beden değil, duygulardır. Duygusal bir konuşmanın ardından, stresli bir iş teslimi sırasında veya kendimizi yalnız hissettiğimiz bir akşamda bir anda mutfağa yöneldiğimizi fark edebiliriz. O anda yediğimiz şeyin gerçekten tat mı yoksa bir duygu mu olduğu çoğu zaman belirsiz kalır. “Duygusal açlık” tam da bu noktada devreye giren, doğal ama çoğu zaman fark edilmeyen bir süreçtir. Duygusal açlık; fiziksel açlık gibi bedensel bir ihtiyaçtan değil, duygusal bir boşluktan, yoğun hislerden veya zihnin rahatlama arayışından kaynaklanır.

Bu döngüyü kırmanın ilk adımı, duygusal açlık ile fiziksel açlık arasındaki farkı anlamaktır. Fiziksel açlık yavaş başlar, kişinin enerji ihtiyacına göre ortaya çıkar ve genellikle herhangi bir yiyecekle giderilebilir. Duygusal açlık ise aniden gelir ve çoğu zaman kişiyi belirli yiyeceklere yönlendirir. Amacı, kişinin taşıdığı duygusal yükü hafifletmektir. Fiziksel açlık “bedenim enerji istiyor” derken, duygusal açlık “şu anda bir şeye ihtiyacım var” der; ancak bu ihtiyaç çoğu zaman yiyecekle doldurulmaya çalışılır.

Bu süreci genellikle stres tetikler. Stres → duyguların yoğunlaşması → yeme isteği döngüsü oldukça yaygındır. Stres zihni hızlandırır, duyguları yoğunlaştırır ve kişi içsel olarak bir rahatlama aramaya başlar. Bu rahatlamayı bulmanın en kolay yollarından biri de yiyecekler olabilir. Çünkü şeker ve karbonhidrat içeren yiyecekler beyne hızlı bir şekilde dopamin gönderir ve bu da kişiye kısa süreli “iyi hissetme” etkisi sağlar. Duygusal açlık çoğu zaman çikolata, hamur işi, ekmek ve cips gibi belirli yiyecekleri hedef alır. Bu yiyecekler bir süreliğine rahatlık sunar, ancak duygusal ihtiyacı çözmez.

Duygusal açlığın altında rahatlık arayışı, ödül isteme ve güven duygusu gibi güçlü psikolojik tetikleyiciler vardır. Çocukluk döneminde yiyeceklerle kurulan ilişkiler de bu tetikleyicileri güçlendirebilir. Örneğin çocukken üzüldüğümüzde verilen bir çikolata, yıllar sonra benzer bir duygu yaşadığımızda beynimizin aynı yolu seçmesine neden olabilir. “Yiyecek = iyi hissetme” bağlantısı pekiştikçe stresli dönemlerde bu bağlantı daha sık çalışır hâle gelir. Stresli duygularla karşılaştığımızda yeme davranışımız, zaman zaman düşünmeden verilen bir tepkiye dönüşebilir; araştırmalar da duygusal yeme eğiliminin kontrolün zayıfladığı anlarda, negatif duyguların ya da stresin etkisiyle artabileceğini göstermektedir.(Frontiers)

Bu durumun kendine kızmakla bir ilgisi yoktur; asıl mesele duygularının konuştuğunu duymaktır. Bazen hislerini ifade edemediğinde, beden bu ifadeyi yeme isteğiyle üstlenir. Bu nedenle duygusal açlığını fark etmek, kişinin kendine daha nazik davranmasını ve o anda gerçekte neye ihtiyaç duyduğunu anlamasını sağlar. Bedenin değil, hislerin acıktığı anı tanımak; stresin ve duygusal yüklerin yeme davranışın üzerindeki etkisini dönüştürmenin en güçlü adımlarından biridir.

İnsanlar stres altındayken sık sık şekerli yiyeceklere, ekmek, hamur işi, çikolata ya da diğer karbonhidrat ağırlıklı besinlere yönelir. Birçok kişi bu durumu irade eksikliği veya kontrol kaybı olarak yorumlasa da aslında bu davranışın arka planında biyolojik, hormonal ve duygusal birçok mekanizma çalışır. Stres anında beynin hızlı enerji arayışı, dopaminin oluşturduğu anlık “iyi hissetme” etkisi ve karbonhidratların sağladığı hızlı rahatlama, bu yiyeceklerin neden daha çekici hâle geldiğini anlamada önemli rol oynar.

Stresli zamanlarda beynin en temel ihtiyacı enerjidir. Beyin, vücuttaki enerjinin büyük bir kısmını kullanan bir organdır ve stres altında bu enerji ihtiyacı daha da artar. Çünkü stres, zihni daha fazla çalışmaya, daha hızlı düşünmeye ve olası tehditlere karşı tetikte olmaya zorlar. Bu durumda beyin, enerjiyi en hızlı sağlayan kaynaklara yönelir. Şeker ve rafine karbonhidratlar ise en çabuk enerjiye dönüşen besinlerdir. Bu nedenle stresliyken tatlı veya karbonhidratlı bir yiyeceğin akla gelmesi tamamen doğal bir biyolojik reflekstir.

Dopamin de bu sürecin önemli bir parçasıdır. Dopamin, “iyi hissetme” kimyasalıdır ve tatlı veya nişastalı yiyecekler tüketildiğinde beyinde hızla yükselir. Bu artış kişiye kısa süreli bir rahatlama, sakinlik ve huzur hissi verir. Uzun bir iş gününün ardından, duygusal bir tartışma sonrası veya zihinsel bir yük yaşandığında tatlıya yönelme isteği aslında beynin bu dopamin etkisini aramasından kaynaklanır. Bu yüzden stresli olduğumuzda çikolata, hamur işi ve şekerli yiyecekler daha çekici hâle gelir. Çünkü bu yiyecekler hem enerji sağlar hem de duygular için küçük bir “ödül” niteliği taşır.

Tatlı, hamur işi ve ekmek gibi yiyeceklerin öne çıkmasının bir diğer nedeni de kan şekerini çok hızlı yükseltmeleridir. Bu yiyecekler tüketildiğinde kandaki glikoz seviyesi kısa sürede artar. Bu artış, stresin yarattığı gerginliği bir anlığına yumuşatır ve kişiye geçici bir enerji verir. Beyin bu hızlı etkiyi fark ettiğinde, stres anlarında aynı yiyecekleri tekrar istemeye başlar. Böylece stres → enerji arayışı → tatlı/karbonhidrat tüketimi → anlık rahatlama döngüsü oluşur.

Bazı kişilerde çocukluk döneminde yiyecekle kurulan ilişkiler de bu süreci güçlendirebilir. Örneğin küçükken ödül olarak verilen bir çikolata, yetişkinlikte stresli anlarda aynı konforu çağrıştırabilir. Beyin “tatlı = iyi hissetme” bağlantısını öğrendikçe, stres anında bu bağlantıyı otomatik olarak devreye sokar.

Stresli olduğunda şekerli ve karbonhidrat ağırlıklı yiyecekleri istemek bir zayıflık değil; tamamen doğal bir biyolojik ve psikolojik tepkidir. Bu mekanizmayı anlamak, kişinin kendine daha nazik yaklaşmasına ve stresle başa çıkmak için daha farkındalıklı yollar seçmesine yardımcı olur. Çünkü bazen beden enerji değil, rahatlama arıyordur ve bunu en hızlı sağlayan şey tatlılar ve karbonhidratlardır. Bu döngüyü fark etmek, stresin yeme davranışları üzerindeki etkisini dönüştürmenin güçlü bir adımıdır.

Yeme davranışımız yalnızca fiziksel açlıkla ilgili değildir; aynı zamanda duygularımızla derinden bağlantılıdır. Duygular bastırıldığında, ifade edilmediğinde ya da görünmezleştirildiğinde beden bu yükü hafifletmek için başka yollar arayabilir. Bu arayışın en doğal ve en hızlı görünen yollarından biri de yiyeceklerdir. Çünkü yiyecekler hem kısa süreli bir rahatlama sağlar hem de zihni geçici olarak meşgul eder. Bu durum çoğu zaman kişinin kendini suçladığı bir döngüye dönüşse de aslında biyolojik ve psikolojik olarak oldukça doğal bir mekanizmanın ürünüdür.

Zihin, taşıdığı duygusal yükü hafifletmek için bir çıkış yolu bulamadığında yemek devreye girer. Özellikle üzüntü, öfke, kaygı, yalnızlık veya belirsizlik gibi yoğun duygular bastırıldığında, kişi kendini mutfağa yönelir halde bulabilir. Çünkü yiyecekler, özellikle de tatlı ve karbonhidratlı olanlar, beynin dopamin seviyesini artırır ve kısa süreli bir “rahatlık” sağlar. Bu, o an için zor gelen duygudan uzaklaşmanın hızlı bir yoludur. Yani yeme isteği çoğu zaman “kötü alışkanlık” değildir; zihnin o an taşıyamadığı duyguyu hafifletme çabasıdır.

“Kendini o an rahatlatma isteği” bu döngünün merkezindedir. Kişi aç olduğu için değil, o anda zorlanan zihnini yatıştırmak için yemek ister. Bu nedenle bastırılmış duygular aniden aşırı bir yeme isteğine, kontrolsüz atıştırmalara veya belirli yiyeceklere yönelmeye yol açabilir. Bu davranış çoğu kişinin yanlış yorumladığı gibi irade eksikliği değildir. Aksine duygusal bir yükün doğal sonucu olan çok güçlü bir içsel refleksin dışa vurumudur. Zihin duygularla baş edemediğinde, bedeni rahatlatan bir “kaçış noktası” arar ve en hızlı çözüm çoğu zaman yiyecek olur.

Bu davranışın altında yatan şey, tamamen normal bir duygu düzenleme ihtiyacıdır. Her insan, zorlandığında kendini rahatlatmanın bir yolunu arar. Kimisi yürür, kimisi konuşur, kimisi ağlar, kimisi müzik dinler; kimisi ise yemek yer. Yani bu davranış bir eksiklik değil, stres ve duygusal yoğunluk karşısında insan zihninin verdiği doğal tepkilerden biridir. Burada önemli olan, kişinin bu döngüyü fark etmesi ve o an bedenin “acıktım” değil “zorlanıyorum” sinyallerini duyabilmesidir.

Duygular bastırıldığında yeme davranışının değişmesi, kişinin kendiyle uyumsuz olduğu anlamına gelmez. Aksine, bedenin ve zihnin birlikte hayatta kalmaya çalıştığını gösterir. Bu nedenle duygusal yeme davranışını fark etmek bir suçlama değil; kendine duyulan şefkatin başlangıcıdır. Çünkü her duygu duyulmak ister. Ve bazen duyulmadığında kendini yeme davranışıyla ifade eder. Bu döngüyü anlamak ve fark etmek, hem duygularla hem de yemekle kurulan ilişkiyi yumuşatmanın en güçlü adımlarından biridir.

Stresliyken ortaya çıkan yeme isteği genellikle hızlı ve yoğun bir şekilde gelir. Bir anda mutfağa gidip çikolata aramak, ekmek veya hamur işi istemek birçok kişi için tanıdık bir deneyimdir. Ancak stres–açlık döngüsünü kırmanın ilk adımı, bu isteğin gerçekte neye ait olduğunu anlamaktır. Çünkü bu döngü çoğu zaman fiziksel açlıktan değil, duygusal bir ihtiyaçtan beslenir. Nazik bir farkındalık geliştirmek, kişinin kendini suçlamadan, baskılamadan ve zorlamadan bu döngüyü anlamasını sağlar.

Stresli ve zihnin hızla çalıştığı anlarda yeme isteğinin gerçek kaynağını anlamak zor olabilir. Bu yüzden kendine küçük bir alan açmak ve “Şu an gerçekten aç mıyım?” sorusunu yumuşak bir şekilde sormak iyi bir başlangıç olabilir. Bedenin fiziksel açlık sinyalleri genellikle yavaş başlar: hafif mide boşluğu hissi, enerji düşüklüğü, hafif bir titreme, odaklanmada zorlanma gibi. Duygusal açlık ise ani gelir ve genellikle tatlı, ekmek ya da cips gibi belirli yiyecekleri işaret eder. Eğer yeme isteği bir anda belirdiyse, çoğu zaman bu his bedenin değil; zihnin ve duyguların çağrısıdır.

Bu farkındalığı kolaylaştırmak için küçük bir kontrol listesi kullanılabilir:

• Açlık bir anda mı geldi? Ani ise genellikle duygusaldır.
• Herhangi bir yiyecekle doyabilir misin, yoksa belirli bir şey mi istiyorsun? Belirli yiyecekler duygusal açlığı işaret eder.
• Biraz su içince veya kısa bir mola verince istek azalıyor mu? Azalıyorsa fiziksel değildir.
• Aklın mı yemek düşünüyor, yoksa miden mi? Zihinsel düşünme çoğu zaman duygusal açlığın göstergesidir.
• Şu anda stresli, kızgın, yalnız, sıkılmış veya endişeli olabilir misin? Bu duygular yeme isteğini tetikler.

Beden sinyallerine yumuşak bir şekilde kulak vermek, stres–açlık döngüsünü anlamayı kolaylaştırır. Bazen beden “açım” diye seslenmez; “yoruldum”, “bunaldım”, “destek istiyorum” diye seslenir. Bu nedenle yemek isteğini fark ettiğinde kendine karşı nazik olmak en önemli adımdır. Kendini sorgulayan ve yargılayan bir ton yerine; merak eden ve şefkatli bir yaklaşım, gerçek ihtiyacın ne olduğunu duymayı sağlar. Çoğu zaman “Neye ihtiyacım var?” sorusunun cevabı, yemeğin çok ötesindedir.

Nazik bir farkındalık geliştirmek, bazen sadece bir dakika durmak, nefesi düzenlemek veya bulunduğun ortamdan uzaklaşmadan küçük bir mola vermek kadar basittir. Bu kısa aralık, yeme isteğinin gerçek nedenini anlamana yardımcı olur. Çünkü kişi o anda yemeğe yönelse bile aslında aradığı şey çoğu zaman biraz sakinlik, biraz temas, biraz güven ya da sadece bir nefeslik boşluktur.

Fark etmek, stres ve açlık döngüsünü değiştirmek için güçlü bir kapı açar. Bu kapıdan geçtiğinde, bedeninin açlığını değil; duygularının sesini duyabilirsin. Ve bu farkındalık, hem yemekle hem de kendinle daha nazik bir ilişki kurmanın anahtarıdır.

Stresli anlar hayatın normal bir parçasıdır. Zihnin hızlandığı, bedenin gerildiği ve duyguların yoğunlaştığı zamanlarda yeniden toparlanmana yardımcı olabilecek nazik ve kolay yöntemler vardır. İşte tam bu noktada Askipo’nun “yap değil, yapabilirsin” yaklaşımı devreye girer. Zorlu duygularla karşılaştığında, kendini zorlamadan, baskılamadan ya da “hemen sakinleşmeliyim” baskısı altında hissetmeden, yalnızca küçük dokunuşlarla daha dengeli bir alan yaratabilirsin.

Stres anlarında en etkili desteklerden biri nefesi düzenlemektir. Nefes, bedenin gerginleştiği anlarda bile her zaman ulaşılabilir bir ânıdır. Birkaç derin nefes almak, diyaframı yumuşakça hareket ettirmek ya da sadece nefesi izlemek, bedeni ve zihni rahatlatır. “Derin bir nefes alabilirsin” demek, o anki yükü tamamen ortadan kaldırmak değil; yalnızca birkaç saniyeliğine bir boşluk açmak anlamına gelir.

Gün içinde 1–2 dakikalık küçük molalar vermek de rahatlamanın güçlü yollarındandır. Yoğun bir günün ortasında kısa bir duraklama yapmak, bir pencereden dışarı bakmak, gözlerini kapatmak veya sadece sandalyende geriye yaslanmak bile zihni tazeler. Bu mini molalar günün akışını kesmez; aksine zihne yenilenme fırsatı sunar.

Bedenin ihtiyaçlarını hatırlamak da stresi azaltmada önemli bir rol oynar. Bir yudum su içmek, hafifçe esnemek veya kısa bir yürüyüş yapmak bedene “buradayım” demenin bir yoludur. Stresli anlarda kaslar fark etmeden gerilir, omuzlar yükselir ve nefes yüzeyselleşebilir. Nazik bir esneme hareketi, bu sıkışmış hâle küçük bir rahatlama gönderir.

Duyguyu adlandırma tekniği de stres döngüsünü yumuşatan güçlü bir araçtır. “Şu an kaygılı olabilirim…”, “Biraz gergin hissediyor olabilirim…”, “Bedenim zorlanıyor olabilir…” gibi cümleler, duyguyu bastırmak yerine ona alan açar. Bir duyguyu adıyla kabul etmek, onun yoğunluğunu azaltır ve kişinin kendisiyle daha yumuşak bir ilişki kurmasını sağlar.

Stresli anlarda küçük ritüeller de büyük bir fark yaratabilir. Sıcak bir çay hazırlamak, sakin bir ortam oluşturmak, loş bir ışık açmak, masayı toparlamak veya kısa bir düşünme molası vermek bile ruh hâlini hafifletebilir. Bu ritüeller, kişinin kendini yeniden “toplama” alanıdır; zorlayan anı yok etmez ama onu daha taşınabilir hâle getirir.

Bu hafif önerilerin ortak noktası, kişinin kendine baskı yapmadan, suçlamadan veya zorlamadan dengeyi bulabileceğini hatırlatmasıdır. Stres hayatın doğal bir parçasıdır; önemli olan onu tamamen yok etmek değil, içinden geçerken kendine nazik bir tutamak sunabilmektir. Her küçük dokunuş, duyguların yoğunluğunu hafifletir ve kişi günün herhangi bir anında kendine dönebilir.

Bu nazik yöntemler, stresli zamanlarda zihne ve bedene alan açmak isteyen herkes için sade, uygulanabilir ve güçlendirici küçük adımlardır.

Stres ve açlık arasındaki ilişki yalnızca anlık tepkilerden ibaret değildir; uzun vadede yaşam tarzı, duygusal düzen ve beden algısıyla şekillenen karmaşık bir döngüdür. Bu döngüyü yumuşatmak için yalnızca stresli anlarda ortaya çıkan yeme isteğini yönetmek değil, aynı zamanda bedenle kurulan ilişkinin tamamını nazikçe dönüştürmek gerekir. Uzun vadeli değişim, kişinin kendi ritmine ve ihtiyaçlarına uygun, küçük ama sürdürülebilir adımlarla şekillenir.

Bu sürecin en önemli parçalarından biri düzenli uykudur. Uykusuzluk, bedenin stres seviyelerini artırır, kortizolü yükseltir ve açlık hormonları olan grelin ile leptinin dengesini bozar. Yeterince uyumamak, kişinin fiziksel değil duygusal açlığı daha yoğun hissetmesine yol açabilir. Düzenli uyku saatleri hem bedenin enerjisini yeniler hem de açlık sinyallerinin daha sağlıklı çalışmasını sağlar. İyi uyuyan bir beden stres karşısında daha esnek, açlık sinyallerinde ise daha nettir.

Duygusal farkındalık ve sezgisel beslenme de stres–açlık döngüsünü uzun vadede dönüştüren güçlü yaklaşımlardır. Sezgisel beslenme, kişinin bedenini bir rehber gibi dinlemesini; ne zaman, ne kadar ve neye ihtiyaç duyduğunu fark edebilmesini sağlar. “Şu anda gerçekten aç mıyım?” “Bu yeme isteği bir duygudan mı geliyor?” “Bedenim şu an bana ne anlatıyor olabilir?” gibi sorular, yeme davranışını otomatik bir refleks olmaktan çıkarıp farkındalığa dayanan bir sürece dönüştürür. Duygusal farkındalık arttıkça kişi, stres anında yiyeceğe yönelmek yerine duygusunu duyabilmeyi öğrenir.

Uzun vadede stres ve açlık ilişkisini yumuşatmanın bir diğer önemli parçası, destek istemenin tamamen normal olduğunu bilmektir. Herkes zorlanabilir, duygusal yük altında hissedebilir ya da taşıyamadığı dönemlerden geçebilir. Bu süreçte bir profesyonelden, bir arkadaştan, bir aile üyesinden veya bir topluluktan destek istemek bir zayıflık değil; insan olmanın doğal bir gerekliliğidir. Destek aldıkça duygular hafifler, stres azalır ve yeme davranışları da bu yeni dengeye uyum sağlar.

Bedenle daha nazik bir ilişki kurmak da bu döngünün en güçlü dönüştürücülerindendir. Bedenin sinyallerini yargılamadan, baskılamadan veya cezalandırmadan duyabilmek; açlık davranışlarının kökten değişmesine yardımcı olur. Kişi “Neden böyle hissediyorum?” yerine “Bedenim şu an ne anlatmak istiyor olabilir?” diye sorduğunda, stres anlarında yiyeceğe yönelme davranışı yumuşamaya başlar. Çünkü duyulan beden daha az bağırır; fark edilen beden daha az baskı yaratır.

Stres ve açlık arasındaki ilişkiyi uzun vadede yumuşatmak bir hedef değil, bir süreçtir. Bu süreç, kişinin kendi iç ritmine uyumlanmasını, bedeninin sınırlarını anlamasını ve duygularına alan açmasını içerir. Küçük farkındalık anları, düzenli uyku alışkanlıkları, nazik ritüeller ve destek sistemleri bir araya geldiğinde, stresle başa çıkmak ve yeme davranışlarını dönüştürmek çok daha doğal ve sürdürülebilir hâle gelir. Nazik bir yaklaşım bu yolculuğun hem başlangıcı hem de devamıdır.

Stres anlarında ortaya çıkan yeme isteği çoğu zaman “kendimi tutamıyorum”, “iradem zayıf”, “neden böyle yapıyorum?” gibi düşüncelerle birlikte gelir. Oysa bu düşünceler, bedenin aslında ne söylemek istediğini perdeleyebilir. Çünkü stres anındaki açlık isteği bir zayıflık değil; çoğu zaman bir sinyaldir. Beden, kelimelerle konuşamaz ama hislerle konuşur. Açlık gibi görünen o ani dürtü, aslında “benimle ilgilen”, “bir şey taşıyorum”, “zorlanıyorum” diyen bir mesaj olabilir. Bu nedenle bedenin sesini duymak, yeme davranışından çok daha derin bir farkındalık alanına açılan bir kapıdır.

“Her his, duyulmak için geliyor” yaklaşımı burada büyük bir anlam taşır. İnsan zihni bazı duyguları bastırma, görmezden gelme veya hemen geçmesini isteme eğilimindedir. Ancak hisler bastırıldığında kaybolmaz; yalnızca ifade edilecek bir yol arar. Bu yol bazen yorgunluk, bazen huzursuzluk, bazen de yeme isteği olarak karşımıza çıkabilir. Beden, duyguların ağırlığını taşımaya başladığında bu yükü hafifletmek için çeşitli sinyaller gönderir. Bu sinyallerin en yaygın olanı da ani ortaya çıkan “yeme isteği”dir. Çünkü yiyecekler, özellikle de tatlı ve karbonhidratlı olanlar, kısa süreliğine rahatlık sağlar ve bedende bir yumuşama etkisi yaratır. Bu nedenle kişi stresli olduğunda yeme isteği duyuyorsa, bu çoğu zaman duyguların duyulma isteğinin bir işaretidir.

Bedenin verdiği mesajları nazikçe duymak, kişinin kendisiyle ilişkisinin derinleşmesini sağlar. Bu duyma hâli, yargılamadan ve suçlamadan oluşur. Yeme isteği geldiğinde “Bedenim bana ne anlatmak istiyor olabilir?” sorusunu sormak, o anı dönüştürmenin ilk adımıdır. Belki beden yorulmuştur, belki zihnin fazla yük taşımaktadır, belki duyguların yoğunlaşmıştır. Bu soruyu sormak, yeme davranışını engellemek için değil; duygu ve beden sinyallerini daha net görebilmek için gereklidir.

Nazik bir farkındalık geliştirmek, bedenin ihtiyaçlarını duyabilmeyi kolaylaştırır. Bu farkındalık, kişinin kendini sıkıştırmadan, zorlamadan ve baskı altına almadan geliştirdiği bir beceridir. Bazen sadece birkaç saniyelik bir duraklama, birkaç derin nefes, küçük bir düşünme alanı, bedenin o anki mesajını anlamaya yardımcı olabilir. “Şu an gerçekten aç mıyım?”, “Yoksa bir duygu mu konuşuyor?”, “Bedenim neye ihtiyaç duyuyor olabilir?” gibi sorular, yeme isteğinin ardındaki gerçek ihtiyacı görünür kılar.

Beden duyulduğunda yumuşar. Duygular duyulduğunda hafifler. Ve kişi, yeme davranışıyla değil, kendini anlamakla güçlenir. Bu nedenle stres anındaki açlık isteğini bir kusur, bir eksiklik ya da bir irade problemi olarak görmek yerine, nazik bir mesaj olarak görebilmek çok daha iyileştirici bir yaklaşımdır. Beden her zaman konuşur; önemli olan onun dilini duymaya izin verebilmektir. Bu farkındalık, stres ve açlık döngüsünü yumuşatmanın en derin ve en şefkatli adımlarından biridir.