Güzellik Algısı Nasıl Oluşur? Zihnimizin Güzel Bulma Süreci ve Toplumsal Etkiler

Zihnimiz güzellikle karşılaştığımızda hızlı ve otomatik tepki veririz. Herhangi bir yüzü veya doğal manzarayı gördüğümüzde beynimiz hemen o görüntüyle ilgilenir ve olumlu ya da olumsuz bir karar veririz. Bu süreçte özellikle prefrontal korteks, amigdal ve ventral striatum gibi beyin bölgelerinin aktif olduğunu belirtmek gerekir. Ventral striatum ise özellikle ödül ve hazla bağdaşık bir alandır; bu sebeple bir şey hoşumuza gittiğinde bu alanın aktive olduğunu görebiliriz. Güzellik konseptinde simetri gibi temel estetik prensipler önemli bir rol oynar; orantılar ve renklendirme de bu bakımdan değerlidir ve çeşitli hareketler duyumsal algımızı etkinleştirirler. Misal olarak bir yüzün simetrik olması beynimizin işlevselliğini kolaylaştırır ve onun “uyumlu” olduğunu algılamasını sağlar. Buna karşın altın oran gibi matematiksel kavramlar doğada sıkça rastlanabilir ve bu tipler de karşılaştığımızda beynimiz düzenli yapıları tanır ve bunun sonucunda da memnuniyet duyar. Ancak bu süreç yalnızca fiziksel bir tepki değildir; Güzelliği algılayan kişinin zihinsel durumu ve o anda hissettiği duygular gibi psikolojik etkenler de bu deneyimi etkileyebilirler. Belki de çocukken sevdiğiniz birinin gülümsediği bir anıya işaret eden bir yüzün objektif olarak “çekici” olmayabilir ancak sizin için tarifsiz güzellik barındırabilir.

Güzellik kavramı doğumumuzdan itibaren toplumsal normlar ve medya tarafından şekillendirilir ve değiştirilir; TV programlarından dergilere ve sosyal medya platformlarına kadar her yerde “ideal” güzellik standartlarıyla karşılaşırız sürekli olarak. İnce bir vücut yapısıyla pürüzsüz bir cilt arasında simetrik yüz hatları veya uzun kirpikler arayışımız “güzel” olarak tanımlanan şeyleri belirleyebilir. Bu tip standart güzellik ideallerinin genç insanlarda kişilik değerini sorgulamasına sebep olabilecek etkilere sahip olduğu bilinmektedir. Günümüzde sosyal medyanın güzellik algısı üzerindeki etkisi daha da belirgin hale gelmiştir. Filtreler kullanılarak düzenlenmiş fotoğrafların yaygınlığı, estetik ameliyatlar ve sürekli olarak mükemmel görünme baskısı, bireylere gerçekçilikten uzak beklentiler oluşturarak bedensel memnuniyet eksikliği, özgüven zayıflığı ve anksiyete bozuklukları gibi psikolojik sorunlara yol açabilmektedir. Ayna karşısında gördüğü gerçek yüz ile sosyal medya platformlarında idealize edilen yüz arasındaki uçurum, bireye değersiz hissettirebilmektedir. Ancak yine de güzellik algısı kişisel bakış açısıyla yeniden tanımlanabilir olabilir. Güzellik duygusal bir bağlamın bir sonucudur da denilebilir. Arkadaşlarımızın yüzlerindeki ifadeden, tarihlerinde yaşanan olayların etkisinden, samimi bir söylemden ya da anlam dolu bir bakıştan güzellik bulabiliriz .Bu durum bize güzelin sadece göze değil ruha da hitap edebilecek olduğunu hatırlatır.

Güzellik anlayışı yüzyıllar boyunca değişmiştir ve şekillendirilmiştir zaman içinde evrilmiştir. Rönesans döneminde, kadın vücudu dolgunluğu, doğurganlığı ve bereket sembolü olarak kabul edilirken ; 20'ncı yüzyılda ise ince ve zayıf bedenler tercih edilmeye başlamıştır. 2000'lerin başında Paris Hilton tarzı “sıfır bedeni “ popülerken, günümüzde ise daha çok “ fit “ ve “ temiz “ estetiği revaçta. Bu değişim, güzellik kavramının mutlak bir tanımının olmadığını gösteriyor ; aksine zamanın ve kültürün kodlarıyla şekillendiğini ortaya koyuyor . Son yıllarda artan bilinç sayesinde çoğulculuk ve beden olumlaması hareketleri popülerlik kazanmıştır. Engelli bireylerin modellik yapması veya +40 yaşındaki modellerin reklam kampanyalarında yer alması gibi durumlar güzellik kavramının çok yönlü olduğunu göstermektedir. Bu yeni akım sadece belirli bir standarta değil; çoğulculuk ve duygusal zenginlik içeren güzellik anlayışını teşvik etmektedir. Bu durum insanlar için hem huzur verici hem de değiştirici olabilir. Kendini daha önce “hoş “ kategorisine koymamış olan bir kişi, bu yeni perspektifle kendi bedeniyle daha şefkatli bir ilişki kurabilir.

Gerçek güzellik aslında ruhun zarafetinde ve düşüncelerin derinliğinde saklıdır ve samimiyetin yansımasında ortaya çıkar. Dış görünüşle ilgili estetik unsurlar zamanla değişebilir fakat içsel güzellik her zaman kalıcı bir iz bırakır. Bir kişinin gülümsemesindeki sıcaklık veya yardım severliği gibi duygusal zekası da fiziksel özellikleri kadar etkilidir. Zaman zaman kusurlar bile güzellik unsuru haline gelebilirlerdir. Yüzdeki gamze ve benler ile vücuttaki yara izleri veya yaşlanma belirtileri geçmişin izlerini taşır ve her bir insana özel bir özellik katmaktadır. Güzellik sadece idealize edilmiş mükemmellikte değil doğallıkta, kırılganlıkta ve gerçeklikte de bulunur.

Doğal güzellik çok derin ve karmaşıktır ve toplumun dayattığı standartlarla sınırlı değildir. Herkes kendi güzellik anlayışını belirleme gücüne sahiptir. Güzel olduğunu düşündüğümüz şey biyografik kodları, toplumsal etki ve kişisel hikayeler ile birleştirerek tanımlanır bu yüzden bir kişiden diğerine değişebilmektedir. Eğer dışarıda güzellik aramak yerine içimizdeki değerleri ve duyguları fark edersek sürekli bir eksiklik hissi yaşamayız demektir .Gerçek güzellik belki de bir kusuru kabul edebilmekte ,farklılıkları sevebilmekte ve en önemli olarak kendimizle barışık olabilmektir.