Diyetisyen Nur Kişioğluİnsanlar doğuştan belirli genetik yapılara sahiptir. Genetik yapının yanında çevresel etmenlerle vücut zamanla şekillenir. Elma ve armut tipi dediğimiz farklı vücut şekillerine dönüşür. Elma tipi vücut yağlanmasında, yağlanma bel çevresinde olacağı için diyabet, kalp ve damar hastalıkları, karaciğer yağlanması, yüksek tansiyon gibi kronik hastalıklara yakalanma riski daha fazladır. Armut tipi vücut yağlanması basen çevresinde yağlanma olarak görülür ve sağlık açısından ise daha avantajlı sayılır. Bel çevresinin kadınlarda 80 cm, erkeklerde 94 cm ve üzeri olması kalp-damar hastalıkları ve diyabet oluşumu açısından riski arttırır. Vücudumuzda bulunan yağlar 3’e ayrılır. İlk olarak derimizin hemen altında biriken ‘Deri altı yağları’; ikincisi vücudumuzun içinde organlarımızın çevresine ve karın kaslarımızın altına yerleşen ‘İç organ yağları’; sonuncusu ise kasların içinde ve çevresinde bulunan ‘Kas içi yağlar’ olarak adlandırılır. Bu 3 farklı yağ tabakasından en kalıcı olanı deri altı yağlarıdır. Kadınlardaki deri altı yağların en kalıcı ve yakılmasının zor olduğu kısım kalça ve basen bölgesinde birikenlerdir. Erkeklerde yakılması en zor yağların bulunduğu kısım ise karın bölgesidir. Bölgesel yağlanmada genetik ve hormonal faktörler etkilidir. Bel çevresi kalın olanlarda çoğunlukla insülin hormonu yüksekliği görülür. Bel çevresi kalınlaşmaya başladıkça insülin hormonu, şekeri hücre içine sokmakta zorlanır ve vücut insülin miktarını yükseltir. Bunların sonucunda da iştah açılır ve yağlanma artmaya başlar. Basen çevresi geniş olanlarda ise, çoğunlukla östrojen dengesizliği görülür. Bunun sonucunda adet düzensizliği görülebilir. Bazı kişilerde ise ense ve üst gövdede şişmanlama görülür. Bu durumdan sorumlu olan ise kortizol hormonunun yüksekliğidir. Yüzde yuvarlaklaşma, kızarıklık, gövdede menekşe rengi çatlaklar ve tansiyon yüksekliği oluşabilir. Vücuttaki yağ dokunun oranı kadınlarda %25, erkeklerde %30’u geçmemelidir. Yapılan bazı araştırmalarda ise bel çevresindeki yağlanmanın unutkanlık (demans), osteoporoz, Alzheimer, diyabet, kolon kanseri ile ilişkisinin olduğu bulunmuştur. Diyet programında tükettiğimiz besinlerin miktarı kadar çeşitleri de önemlidir. Ancak sadece bel-karın bölgesindeki ya da basen bölgesindeki yağları eritmeye yönelik mucizevi besinler bulunmamaktadır. Bunların yerine metabolizma hızını arttıran besinler, yağ içeriği daha düşük besinler tüketilebilir. Alınan kalorinin azaltılması ve egzersiz yapılmasının bel çevresini inceltmekte en iyi yol olduğu unutulmamalıdır. Yapılan birçok araştırma; meyve, sebze, tam tahıl, düşük yağlı süt ürünleri, kurubaklagil, yağlı tohumlar, yağsız et, balık, yumurta ile tüm besin öğelerini karşılayan dengeli bir diyet ve haftada 3-4 gün yapılan egzersiz ile bel çevresinin azaltılabileceğini ortaya çıkartmıştır. Bazı besinler ise metabolizma hızını arttırdığı ve tok tuttukları için daha sık tercih edilebilir. Yapılan çalışmalarda yeşil çayın içinde bulunan kateşinler sayesinde vücutta kalori yıkımının arttığı ve bel çevresindeki yağların azaldığı; yaban mersini tüketen bireylerin bel bölgesinin daha az yağlı olduğu bulunmuştur. Yoğurt, ananas, badem, yeşil çay, hindi eti,kabak ve ıspanak özellikle karın bölgesinde incelme yapar. Bu besinleri özellikle beslenmelerine sık sık eklemeliler. Ara öğün yapılması ve az az, sık sık beslenmek kan şekerini dengede tutup, metabolizmayı hızlandırmaya destek olacaktır. Yapılan araştırmalarda ara öğün yapan ve beslenmedeki lifi arttıran kişilerde, karın bölgesinde incelme olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca karın bölgesine uygun yapılan fiziksel aktivitelerle de desteklemeliyiz.
Bel çevresi yağlanma için;
Kalça bölgesi yağlanma için;
Protein ağırlıklı beslenme planı uygulanmalı ama yine yeterli ve dengeli beslenilmelidir. Günde en az 120 gram tavuk veya balık veya yağsız kırmızı et tüketilmelidir. Kalça bölgesi için özellikle spora ağırlık verilmelidir. Haftada 5 kez 40 dakikalık yürüyüşler kalça bölgesinde gözle görülür incelme sağlayacaktır.
